Vinh danh 43 công trình nhận Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam 2022

Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam do Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức thường niên nhằm tôn vinh các nhà khoa học, công nghệ đã có những công trình có giá trị khoa học, kinh tế - xã hội lớn đã và đang được áp dụng có hiệu quả tại Việt Nam.

Giải thưởng đã khuyến khích việc tìm tòi, sáng tạo các công trình khoa học công nghệ có khả năng giải quyết những yêu cầu cấp bách của thực tiễn, nâng cao tính cạnh tranh của các sản phẩm hàng hóa Việt Nam.

Sự lan tỏa rộng khắp của giải thưởng với uy tín ngày càng cao đã thu hút không chỉ các nhà khoa học mà cả những cá nhân đam mê sáng tạo, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, say mê nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ.

 Năm 2022, Ban tổ chức Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam đã nhận được 128 công trình tham dự thuộc 6 lĩnh vực: Cơ khí - tự động hóa; Công nghệ Vật liệu; Công nghệ Thông tin- Điện tử- Viễn thông; Lĩnh vực sinh học phục vụ sản xuất và đời sống; Công nghệ nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên; Công nghệ nhằm tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng mới. Trong đó, Ban tổ chức đã quyết định trao giải thưởng cho 43 công trình gồm 4 giải Nhất, 9 giải Nhì, 15 giải Ba và 15 giải Khuyến khích.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng cho biết, trong 28 năm qua Giải thưởng đã thu hút được sự tham gia tích cực của đông đảo các nhà khoa học trên cả nước. Hàng nghìn công trình nghiên cứu, ứng dụng khoa học được triển khai trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội và an ninh - quốc phòng, đóng góp ngày càng quan trọng vào sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Với vai trò, đóng góp quan trọng đó, tại Lễ tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam năm 2021 và kỷ niệm 30 năm thành lập Quỹ VIFOTEC diễn ra vào cuối tháng 10/2022, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã đánh giá cao các hoạt động của Quỹ VIFOTEC và có các chỉ đạo quan trọng, đặc biệt là tập trung nâng cao chất lượng, uy tín của Giải thưởng. Có thể nói, những kết quả đạt được của Giải thưởng năm 2022 là sự tiếp nối kết quả của các lần tổ chức trước, sẽ là nền tảng quan trọng tạo đà trong giai đoạn mới. Giải thưởng từng bước khẳng định được uy tín trong lĩnh vực sáng tạo khoa học, công nghệ, góp phần động viên phong trào thi đua nghiên cứu sáng tạo khoa học và công nghệ trong cả nước.

Được biết, công trình "Nghiên cứu chế tạo hệ thống chiên chân không liên tục, ứng dụng trong chế biến sản phẩm snack chiên từ nguồn nông thủy sản Việt Nam" của nhóm tác giả PGS.TS Phạm Anh Tuấn, ThS Nguyễn Tiến Khương, ThS Tạ Phương Thảo và các cộng sự Viện cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) - lĩnh vực cơ khí tự động hóa đoạt giải nhất lĩnh vực Cơ khí Tự động hóa.

Nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện quy trình công nghệ chế biến sản phẩm thủy sản ăn liền dạng snack từ cá cơm và phụ phẩm cá tra, thiết kế chế tạo thiết bị chiên chân không liên tục với các đột phá về mặt khoa học. Hệ thống có quy mô sản xuất từ 4-5 tấn nguyên liệu/ngày. Đây là mô-đun có thể thương mại hóa, phù hợp với doanh nghiệp chế biến quy mô nhỏ và vừa, cho một số nguyên liệu thủy sản, rau củ quả. Với nhu cầu đặt hàng, công suất có thể đạt 500-750kg nguyên liệu/giờ, tăng năng suất chế biến so với chiên gián đoạn theo mẻ nhờ giảm 1/3 thời gian cho các công đoạn.

Giải nhất lĩnh vực năng lượng tái tạo và năng lượng mới thuộc về "Nghiên cứu chương trình bảo trì tiên đoán và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tiết kiệm năng lượng, nâng cao hiệu quả vận hành khai thác mỏ khí condensate Hải Thạch - Mộc Tinh lô 05-2 và 05-3 trên Biển Đông Việt Nam" của tác giả TS Ngô Hữu Hải, TS Trần Vũ Tùng, TS Trần Ngọc Trung và các cộng sự Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông (Tập đoàn Dầu khí Việt Nam). Đây là công trình nâng cao hiệu quả hoạt động vận hành khai thác ngầm và trên bề mặt tại mỏ dầu khí dựa trên nền tảng ứng dụng trích xuất thông tin mới từ dữ liệu lớn. Hỗ trợ theo dõi, phần tích, góp phần bảo vệ môi trường.

Giải nhất lĩnh vực công nghệ ứng phó biến đổi khí hậu trao cho nghiên cứu ứng dụng công nghệ nâng cao hệ số thu hồi dầu cho trầm tích lục nguyên của mỏ dầu tại Bể Cửu Long, thềm lục địa Việt Nam của tác giả Nguyễn Minh Quý, Phạm Trường Giang, Hoàng Long và các cộng sự Viện Dầu khí Việt Nam VPI (Tập đoàn Dầu khí).

Công trình nghiên cứu ứng dụng giải pháp nâng cao hệ số thu hồi dầu cho mỏ Bạch Hổ đem lại giá trị kinh tế cao nhờ gia tăng sản lượng khai thác. VPI đã thiết kế và chế tạo thành công hệ thống thiết bị và sản xuất 100 tấn hóa phẩm nâng cao hệ số thu hồi dầu. Nhóm tác giả cũng đã xây dựng được phần mềm đánh giá lựa chọn các giải pháp nâng cao hệ số thu hồi dầu (VPI EOR Screening) phù hợp cho từng mỏ, đối tượng khai thác dầu tại Việt Nam. Đây là phần mềm đầu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực nâng cao hệ số thu hồi dầu phục vụ nâng cao hiệu quả khai thác tài nguyên thiên nhiên.

Giải nhất lĩnh vực công nghệ vật liệu thuộc về nghiên cứu "Cải tiến kết cấu giá thể sinh học bằng nhựa PET phế liệu để nâng cao hiệu quả xử lý nước thải trong sản xuất ngành đồ uống" của nhóm tác giả Văn Trà, Phạm Duy Nhật, Hà Văn Kiên, Công ty cổ phần Tập đoàn Hương Sen (Thái Bình). Công trình dựa nguyên lý chung của giá thể sinh học, nhóm tác giả chế tạo giá thể sinh học cho buồng xử lý hiếm khí bằng nhựa PET phế liệu. Chất lượng nước thải xử lý bằng công nghệ đáp ứng yêu cầu quy chuẩn của Việt Nam đối với nước thải ra môi trường. Ngoài ra chất thải sệt được sấy khô bằng cách tận dụng nhiệt lò hơi và khử khuẩn, mùi bằng ozone. Đây là giải pháp mới và hiệu quả trong xử lý chất thải nhà máy ngành đồ uống, tận dụng chai nhựa làm giá thể sinh học trở thành phương pháp hiệu quả thu gom quy mô lớn chai lọ, phế liệu, ngăn chặn chất dẻo gây ô nhiễm môi trường.

Ngoài ra, hai công trình đoạt giải nhất lĩnh vực công nghệ vật liệu và cơ khí tự động hóa được Tổ chức Sở hữu Trí tuệ thế giới trao giải WIPO 2022.