Nông nghiệp Hà Nội: Tiềm năng bị "kìm hãm" và sự cấp thiết của đổi mới
Hà Nội không chỉ là trái tim của cả nước về chính trị, văn hóa mà còn là một vùng đất giàu tiềm năng nông nghiệp. Ngành nông nghiệp Thủ đô đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ, tạo sinh kế cho hàng vạn hộ nông dân và góp phần duy trì không gian xanh, cảnh quan sinh thái cho một đô thị đang phát triển mạnh mẽ.
Tuy nhiên, theo đánh giá từ các chuyên gia và thực tiễn những năm qua, nông nghiệp Hà Nội vẫn chưa phát huy hết tiềm năng vốn có, đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ. Luật Thủ đô năm 2012, dù có những đóng góp nhất định, nhưng lại thiếu những cơ chế đặc thù và đột phá để giải quyết căn bản các vấn đề như:
Diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp: Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng đã kéo theo việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang các dự án đô thị, công nghiệp, gây áp lực lớn lên quỹ đất canh tác.
Ứng dụng khoa học công nghệ còn chậm: Mặc dù đã có những nỗ lực, nhưng việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ cao, vào sản xuất nông nghiệp còn chưa đồng bộ và rộng rãi, dẫn đến năng suất và chất lượng chưa cao.
Liên kết sản xuất và tiêu thụ thiếu bền vững: Chuỗi giá trị nông sản còn nhiều bất cập, tình trạng "được mùa mất giá" vẫn tái diễn, gây thiệt hại cho người nông dân và hạn chế khả năng cạnh tranh của nông sản Thủ đô.
Ô nhiễm môi trường nông thôn: Tình trạng ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp, làng nghề và sinh hoạt đô thị ở một số khu vực đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đất và nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Nguồn nhân lực nông nghiệp già hóa và thiếu kỹ năng: Lực lượng lao động trong lĩnh vực nông nghiệp ngày càng già hóa, trong khi thế hệ trẻ lại có xu hướng chuyển sang các ngành nghề khác. Trình độ chuyên môn và kỹ năng của người nông dân cũng cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu của nền nông nghiệp hiện đại.
Luật Thủ đô 2024: "Cú hích" chính sách với nhiều "điểm nghẽn" được tháo gỡ
Tháo gỡ những khó khăn vướng mắc về cơ chế, chính sách, Luật Thủ đô năm 2024 phân quyền mạnh mẽ cho HĐND thành phố Hà Nội quy định các biện pháp đặc thù về sử dụng đất nông nghiệp; áp dụng ưu đãi đầu tư về tiền thuê đất, thuê mặt nước, về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp; đặc biệt là thu hút nhà đầu tư chiến lược vào lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, phát triển khu công nghệ cao.
HĐND thành phố còn được trao thẩm quyền quy định phạm vi, đối tượng, nội dung, mức hỗ trợ cao hơn mức quy định hoặc chưa được quy định trong văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên trong các lĩnh vực như: Giống, chuyển giao công nghệ trong sản xuất giống; công nghệ bảo quản, chế biến sản phẩm nông nghiệp; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp...
Đặc biệt, Luật trao cho HĐND thành phố quyền quy định hình thức sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê để sản xuất nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm bảo đảm nguyên tắc việc xây dựng trên đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê phải phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê, quy hoạch đê điều, quy hoạch xây dựng, quy hoạch khác có liên quan.
Luật Thủ đô năm 2024 cũng trao quyền cho UBND thành phố được quyết định cho phép sử dụng quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê, cấp phép xây dựng công trình tại các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung theo quy định.
Đây được xem là hành lang pháp lý vững chắc, hứa hẹn tạo động lực mới cho phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn trong giai đoạn tới.
Không chỉ vậy, Điều 32 của Luật Thủ đô năm 2024 còn có cách đặt vấn đề rất mới đó là, định hình rõ về việc phát triển nông nghiệp Thủ đô theo hướng sinh thái, bền vững; chú trọng đến sự tương tác giữa các yếu tố môi trường, kinh tế - xã hội nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử trong nông nghiệp, nông thôn; phòng, chống thiên tai, bảo vệ môi trường, hệ sinh thái, tạo ra các sản phẩm chất lượng, an toàn thực phẩm, hiệu quả kinh tế cao.
Trong vùng sản xuất nông nghiệp tập trung được sử dụng đất kết hợp đa mục đích, được bố trí đất nông nghiệp sử dụng vào việc xây dựng công trình phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp, chế biến, bảo quản, trưng bày, giới thiệu sản phẩm, giáo dục trải nghiệm, du lịch sinh thái...
Kỳ vọng vào một nền nông nghiệp Thủ đô "xanh", "thông minh" và giàu bản sắc
Với những "cú hích" từ Luật Thủ đô 2024, Hà Nội đang đứng trước cơ hội lớn để tái cấu trúc ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, thân thiện với môi trường và mang đậm bản sắc văn hóa của vùng đất ngàn năm văn hiến. Việc nắm bắt và tận dụng hiệu quả những cơ chế, chính sách mới sẽ không chỉ nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, cải thiện đời sống của người nông dân mà còn góp phần xây dựng một Thủ đô xanh, văn minh và đáng sống.
Hà Vân
